"Kościół w Miechowie"

BAZYLIKA GROBU PAŃSKIEGO W MIECHOWIE

W odległości 40 km od Krakowa i 80 km od Kielc, w dolinie Miechówki, dopływu Szreniawy, leży Miechów. Centralnym punktem miasta jest dziś potężny kościół z charakterystyczną wieżą.

W połowie IX wieku ziemia miechowska była częścią państwa plemiennego Wiślan, a z końcem pierwszego tysiąclecia podporządkowała się książętom piastowskim, stając się częścią państwa polskiego.

Początek miasta Miechów łączy się ze sprowadzeniem tu w 1163 r. zakonników-stróżów Grobu Bożego zwanych Bożogrobcami. Pierwszym kanonikiem był Marcin Gallus, z pochodzenia Francuz. Z kilkoma braćmi przy-stąpił do budowy pierwszego kościoła i klasztoru, poświęconego w 1170 r. przez biskupa krakowskiego Gedkę. Miechów jako osada przyklasztorna prawa miejskie uzyskał w 1290 r. z nadania Przemysła II.

Pomimo korzystnego położenia przy krzyżujących się szlakach komunikacyjnych, miasto nie rozwijało się szybko. W czasie walk Władysława Łokietka o zjednoczenie Polski, jego stronnik – książę mazowiecki Bolesław – spalił miasto i klasztor sprzyjający wójtowi Krakowa Albertowi i niemieckiemu mieszczaństwu. Przełożonym zakonu był wtedy Henryk z Nysy, z pochodzenia Czech. Wypędzeni Bożogrobcy przez kilka lat przebywali na Węgrzech. Po przywróceniu im łask król nakazał, aby przełożonym klasztoru był Polak.

Następne wieki to plaga pożarów. W latach 1379-1629 Miechów płonął 9 razy, najczęściej z klasztorem, ale rozrastał się. Bożogrobcy założyli przy klasztorze szkołę. W latach 1421-29 jej wykładowcą był św. Jan z Kęt.

W 1457 r. urodził się w Miechowie jeden z najznamienitszych mieszkańców: Maciej Kar-piga zwany Miechowitą. Ksiądz, lekarz, astrolog, historyk i geograf, wielokrotny rektor Akademii Krakowskiej, autor słynnego Traktatu o dwóch Sarmacjach oraz pierwszej polskiej drukowanej książki medycznej napisanej pod groźbą zbliżającej się epidemii: Szczegółowe przepisy o zabezpieczeniu się przed groźną dżumą.

W roku 1525 rozpoczęto rozbudowę klasztoru i budowę nowej Kaplicy Grobu Bożego z wierną kopią grobu jerozolimskiego. Do tejże kaplicy pielgrzymowali nie tylko zwykli pielgrzymi, ale nawet koronowane głowy ówczesnej Europy.

Pielgrzymujących do dziś do Miechowa najbardziej interesuje kościół z grobem Chrys-tusa, choć i wokół kościoła, a nawet w okolicach jest wiele interesujących zabytków, także cmentarz, który warto nawiedzić. Sam kościół w stylu gotyckim jest budowlą z przełomu XIV i XV wieku z fragmentami romańskimi z I po-łowy XIII w. Został przebudowany w stylu późnobarokowym w II połowie XVIII w. Częste przebudowy wiązały się z licznymi pożarami.

Do kościoła prowadzi wejście przez barokowy marmurowy portal ozdobiony herbem Gryf oraz krzyżem Bożogrobców. Nawa głów-na kościoła ma wysokość 25 m i długość – 50 m. Wzdłuż niej biegnie piękny profilowany gzyms. Pod nim, między filarami: kartusze herbowe.

Ołtarz Główny to dzieło Wojciecha Rojowskiego i krakowskiego snycerza Mikołaja. Centralne miejsce ołtarza zajmuje relief przedstawiający Zmartwychwstanie. Nad kamiennym grobem unosi się w obramowaniu z chmur po-stać zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa z chorągwią i w otoczeniu główek aniołów. Obok grobu – przerażeni strażnicy. Między kolumnami po obu stronach centralnej części ołtarza: Maria Magdalena, Maria – matka Jakuba i Salome oraz postać anioła. W górnej części ołtarza – grupa aniołów adorująca Boga Ojca trzy-mającego berło i wspartego o kulę ziemską.

Z lewej strony – ołtarz św. Jakuba Apostoła. Centralna płaskorzeźba ołtarza przedstawia św. Jakuba biskupa Jerozolimy. Obok dwie postacie świętych: z lewej św. Wojciech, z prawej św. Stanisław. W przyczółku ołtarza – postać świętej męczennicy Tekli.

Z prawej – ołtarz św. Augustyna. Płasko-rzeźba ołtarzowa przedstawia scenę wręczenia reguły zakonnikom kanonikom regularnym Stróżom Grobu Chrystusowego w Jerozolimie. Postacie zakonników ubrane są w charakterystyczne dla stróżów Grobu Bożego szaty zakonne. Bożogrobcy oprócz habitu no-sili mantolety: czarne pelerynki ozdobione wy-haftowanym czerwonym podwójnym krzyżem na lewej piersi.

Po obu stronach ołtarza figury: św. Grzegorza i św. Ambrożego ojców Kościoła. W zwieńczeniu ołtarza po-stać św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Nie sposób wymienić wszystkich świętych, których wizerunki znajdują się w tym niezwykłym koś-ciele, jest nawet miejsce dla św. króla Dawida i św. Longinusa.

Skarbiec zawiera cenne eksponaty z okresu świetności Bożogrobców: piękny, późnogotycki kielich z 1500 r., unikatowy srebrny relikwiarz w kształcie kaplicy Grobu Bożego w Jerozolimie (ofiarowany kard. Andrzejowi Batoremu, generałowi Bożogrobców, przez św. Karola Boromeusza w 1584 r.), bogate kapy, dalmatyki i ornaty, infuły proboszczów generalnych. Przechowywana jest też tu rzeźba Chrystusa w Ogrójcu z XV w., która dawniej stała w kaplicy Marii Magdaleny.

Aby jednak wszystkie te zabytki odpowiednio wyeksponować i udostępnić – brak zakonnikom funduszy.

Z babińca w wydrążonym filarze muru kręte schodki prowadzą na piętro, gdzie w dawnym pomieszczeniu skarbca kościelnego mieści się biblioteka: pozostałość po bardzo bogatej bibliotece zakonnej. Duża część księgozbioru uległa zniszczeniu w pożarach, a znaczną część najcenniejszych zbiorów po kasacie zakonu wywieziono do Rosji.

Kaplica Grobu Bożego stanowi unikatowy obiekt sakralny, gdyż jest kopią Kaplicy Grobu Bożego w Jerozolimie.

Pomiędzy środkiem a zachodnią ścianą kaplicy usytuowany jest właściwy grób Chrystusa: kamienna kwadratowa budowla pokryta plastyczną dekoracją. W przedniej części po lewej stronie znajduje się niskie wejście do komory grobowej. Kwadratowe wnętrze komory przykryte jest polichromowanym sklepieniem, wzdłuż prawej ściany stoi kamienny zdobiony sarkofag.

Grób Chrystusa to nieodłączny element kościołów wznoszonych przez Bożogrobców. W Miechowie zakonnicy wznieśli go nawet na rozsypanej tu ziemi przywiezionej z Jerozolimy. Dla podniesienia autentyczności miejsca w zachodniej ścianie kaplicy został wmurowany kamień przywieziony z grobu Chrystusa z Jerozolimy.

W okresie, gdy muzułmanie uniemożliwiali pielgrzymom odwiedzanie grobu jerozolimskiego, Miechów stał się celem pielgrzymek średniowiecznej Europy i uzyskał szereg przywilejów w tym przywilej odpustu zupełnego, na podobieństwo grobu jerozolimskiego. W procesie kanonizacyjnym św. Jadwigi odkryto dokumenty świadczące o tym, że nawet królowa pielgrzymowała do Miechowa.